“Ethiek krant wankelt door de freelancer”. Dat kopte Trouw afgelopen woensdag. Die krant trapt een reeks artikelen over de journalistiek af met Huub Evers, oud hoofddocent media-ethiek aan de Fontys Hogeschool Journalistiek in Tilburg. Maar klopt het wel dat de freelancers de ethiek ondergraven? Een reactie vanuit de praktijk van de regionale dagbladjournalistiek.

Laten we eerst ingaan op de gemiddelde freelancer bij de krant waar ik werk. Die freelancers zijn bijna allemaal oud-stagiaires die minimaal drie maanden bij de krant gewerkt hebben. Die dagelijks redactievergaderingen hebben meegemaakt en die in de praktijk om hen heen hoorden wat er met ethische kwesties gedaan werd. Het zijn dus niet mensen die af en toe een artikeltje aanleveren en daar niet in gecoacht worden. De freelancers hebben bij ons een contract. Geen vaste dienst, wel een regelmatige afname (als ze dat willen).

Dan de ethiek bij de krant. Dat is steeds meer iets individueels geworden. Natuurlijk weet je als verslaggever bij de krant waar je krant voor staat, maar zelf moet je als journalist telkens jouw afwegingen maken. Wie ga ik interviewen, wat zijn de belangen van de geïnterviewde, hoe pas ik goed hoor- en wederhoor toe? Wat zijn de effecten van mijn publicatie? In twijfelgevallen overleg je met elkaar, maar anders ga je toch je individuele gang.

De ochtendvergaderingen bij de krant gaan niet over de aanpak van de te schrijven artikelen, maar over wat er die dag geproduceerd wordt voor de krant van volgende dag. Er is dagelijks een terugblik op de artikelen die die dag in de krant zijn verschenen. Vaak inhoudelijk, soms zelfs ethisch, maar dat laatste is zeker geen dagelijkse kost. In dat opzicht heeft Evers gelijk als hij zegt: ,,Het evalueren van journalistiek werk, het beleid, staat onder druk”. En ook de reden die hij daarvoor geeft ,,de hoge werkdruk” is terecht.

Maar er speelt ook nog wel iets anders mee. En dat is de achtergrond en het eigen referentiekader van de individuele journalist. Want alle maatschappelijke veranderingen en de gewijzigde opvoedstijl zorgen ervoor dat jongeren soms fundamenteel anders denken over zaken dan de wat oudere journalisten, al dan niet in vaste dienst. Voor jongere journalisten is er bijvoorbeeld een minder scherpe scheidslijn tussen commercie en (onafhankelijke) journalistiek. En oudere journalisten reageren vaak terughoudend daarop vanuit de angst om het kind met het badwater weg te gooien in plaats van de discussie aan te gaan. En dat is een gemiste kans.